Celem poznawczy pracy jest rozpoznanie tych uwarunkowań transformacji gospodarczej, które współcześnie można uznać za kluczowe z punktu widzenia celów zakładanych w momencie jej wszczęcia. Mieszczą się tu także uwarunkowania perspektywicznego celu transformacji, przez który rozumiem osiągnięcie przez polską gospodarkę zdolności do włączenia się w system gospodarki globalnej na zasadach partnerstwa i równoprawności. Utylitarnym celem opracowania jest próba określenia prawdopodobnego kierunku dalszych przemian, którym będzie podlegać polska gospodarka. Chodzi tu przede wszystkim o przemiany wynikające z dotychczasowych postępów transformacji, a także w kontekście nasilającej się globalizacji o przemiany zachodzące pod wpływem czynników zewnętrznych. Istotna część dysfunkcji gospodarczych wywołanych przez niespójności transformacyjne ma charakter odwracalny. Stąd w ramach celu utylitarnego mieści się też wskazywanie, w odniesieniu do poszczególnych dylematów i obszarów transformacji, możliwości rozwiązań łagodzących lub usuwających dane dysfunkcje, ewentualnie zmieniających ich głębsze podłoże.